Thăng Long đời Trần trải qua 175 năm lịch sử. Vậy diện mạo của Thăng Long dưới thời đại hào khí Đông A là gì? Có thể tóm tắt trong vài từ, đó là một Thăng Long văn trị rực rỡ và võ công oanh liệt.
Trần Quốc Tuấn - Danh nhân nổi tiếng nhất đời Trần.
Thăng Long đời Trần là nơi sinh ra và hội tụ nhiều nhà văn hóa lớn của đất nước, mà tài năng và những công trình nghiên cứu, sáng tạo của họ đã góp phần làm phong phú và rực rỡ thêm đời sống văn hóa của kinh thành. Như trên đã nói, đó là Nguyễn Thuyên, Nguyễn Sĩ Cố làm thơ phú bằng chữ Nôm, đặt cơ sở cho sự ra đời của nền văn học tiếng Việt. Đó là những bậc anh hùng mà tràn đầy tính cách nghệ sĩ như: Trần Thái Tông, Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trần Nhân Tông, Tuệ Trung thượng sĩ, Phạm Ngũ Lão, Trương Hán Siêu, Nguyễn Trung Ngạn, Mạc Đĩnh Chi, Phạm Sư Mạnh... là những tác giả tiêu biểu của dòng văn học yêu nước đầy khí phách anh hùng đời Trần...
Trần Nhật Duật là một vị tướng - nghệ sĩ biết nhiều tiếng nước ngoài, say mê âm nhạc, nghệ thuật, là tác giả của nhiều khúc nhạc, điệu múa... Trần Cụ là nhà thể thao - nghệ sĩ, nổi tiếng về đá cầu, lại giỏi đánh đàn, bắn nỏ.
Chu Văn An - tấm gương sáng ngời của một trí thức nho học.
Trong số những nhà văn hóa kiệt xuất của Thăng Long đời Trần, nổi lên tấm gương sáng ngời của một trí thức nho học. Đó là Chu Văn An sẵn sàng từ quan về sống cuộc đời ẩn dật, lấy hiệu là Tiều Ẩn (Người ở ẩn làm nghề hái củi) để tỏ rõ chí hướng của mình. Trước khi làm quan và sau khi từ quan, Chu Văn An vẫn làm nghề dạy học. Ông là người thầy duy nhất được đưa bài vị vào phối thờ trong Văn Miếu kinh đô Thăng Long. Đó là sự biểu dương tài đức một nhà giáo tiêu biểu của đất nước, một cách tôn vinh bậc Thái sơn - Bắc đẩu của làng Nho đất Việt rất đáng ghi nhận.
Điêu khắc cổ thời Trần.
Thăng Long đời Trần không phải chỉ là nơi hội tụ các nhân tài của đất nước, mà còn là nguồn cảm hứng sáng tác cho nhà thơ. Trước cảnh đẹp vừa hùng tráng vừa cổ kính của Thăng Long, nhà thơ Phạm Sư Mạnh đã viết nên những vần thơ thật đẹp:
Ngọc Nhị hàn quang tẩm quảng dã
Tản Viên tễ sắc chiếu Thăng Long
Văn Lang thành cổ sơn trùng điệp
Ông Trọng từ tiền vân đạm nồng.
(Sông Nhị nước mát, thấm khắp đồng ruộng,
Núi Tản Viên vẻ đẹp, ánh về Thăng Long
Thành cổ nước Văn Lang, hình núi trùng điệp
Trước đền Lý Ông Trọng, bóng mây đậm nhạt).
Tản Viên tễ sắc chiếu Thăng Long
Văn Lang thành cổ sơn trùng điệp
Ông Trọng từ tiền vân đạm nồng.
(Đề tháp Báo Thiên)
(Sông Nhị nước mát, thấm khắp đồng ruộng,
Núi Tản Viên vẻ đẹp, ánh về Thăng Long
Thành cổ nước Văn Lang, hình núi trùng điệp
Trước đền Lý Ông Trọng, bóng mây đậm nhạt).
Nhà Trần 3 lần chiến thắng giặc Nguyên xâm lược.
Nhưng Thăng Long đời Trần không phải chỉ có xây dựng và sáng tạo thơ ca, nghệ thuật... mà còn phải đánh giặc và đã đánh giặc rất giỏi. Triều Trần được thành lập đúng vào lúc các dân tộc châu Á và châu Âu đang đứng trước một mối đe dọa cực kỳ nguy hiểm: nạn xâm lược bành trướng dữ dội của đế chế Mông Cổ. Đó là một đế chế rộng lớn và tàn bạo bậc nhất trên thế giới đương thời. Nhưng qua ba lần xâm lược, chủ trương bành trướng của Mông - Nguyên đều thất bại. Thăng Long đã xứng đáng là Thủ đô anh hùng của đất nước anh hùng. Người dân Thăng Long đã biểu lộ và chứng minh phẩm giá cao quý và lẽ sống thiêng liêng của dân tộc: Tất cả vì độc lập và chủ quyền dân tộc.
Theo thanglonghanoi.gov.vn
