Nhật thực toàn phần vào ngày 1-8

[Đinh Đức Tâm]

Vào ngày 1-8-2008, mặt trăng sẽ che lấp hoàn toàn mặt trời trong khoảng 3 giờ đồng hồ.

Ông Nguyễn Đức Phường (Hội Thiên văn - Vũ trụ VN) cho biết, nhật thực bắt đầu xảy ra lúc 15: 04': 06'' (giờ Hà Nội) khi Mặt trăng đi vào đĩa Mặt trời và kết thúc lúc 19: 38': 37'' (giờ Hà Nội) khi Mặt trăng hoàn toàn ra khỏi đĩa Mặt trời. Trong đó, nhật thực toàn phần xảy ra từ 16:11': 07'' (giờ Hà Nội) và kết thúc lúc 18: 21': 28'' (giờ Hà Nội). Thời gian nhật thực toàn phần đạt cực đại là 17: 21': 08'' (giờ Hà Nội).

* Hầu hết các vùng trên lãnh thổ VN đều quan sát được
* Mặt trăng che lấp hoàn toàn mặt trời trong 3 giờ
* Không nên quan sát bằng mắt thường

Theo ông Phường, nhật thực toàn phần sẽ được quan sát thấy trong một dải hẹp, có bề rộng 236,9 km, kéo dài nửa vòng trái đất: bắt đầu từ Canada, dọc theo bắc đảo Greenland, Đại Tây Dương, trung tâm nước Nga, Mông Cổ và Trung Quốc. Dải nhật thực một phần sẽ được nhìn thấy trong một khu vực rộng lớn hơn, bao gồm: Đông Bắc châu Phi, Bắc Mỹ, hầu hết châu Âu, nhiều quốc gia ở châu Á, trong đó có VN. Đây là lần nhật thực toàn phần thứ 5 trong thế kỷ 21. Lần nhật thực toàn phần tiếp theo sẽ xảy ra vào ngày 22-7-2009.


Các pha nhật thực toàn phần xảy ra ngày 26.3.2006 tại Thổ Nhĩ Kỳ - Ảnh: Stefan Seip

Tại VN, Cao Bằng là địa điểm có thể quan sát được tỷ lệ Mặt trăng che khuất Mặt trời lớn nhất là 73,2%; Hà Nội quan sát được khoảng 67,3% diện tích che khuất (lúc 18:35' giờ Hà Nội). Hầu hết các vùng trên lãnh thổ VN đều có cơ hội quan sát được hiện tượng thiên nhiên kỳ thú này.

Tuy nhiên, vệt nhật thực một phần sẽ quét qua khu vực miền Bắc trước, sau đó đến khu vực Trung Bộ và Nam Bộ nên ở Hà Nội, các tỉnh Tây Bắc Bộ, Bắc Bộ sẽ quan sát được tốt hơn trước khi Mặt trời quá gần đường chân trời. Với các tỉnh Nam Bộ, nhật thực một phần xảy ra khi Mặt trời đã rất gần đường chân trời, nếu... không nhanh chân chọn vị trí quan sát thuận lợi, hoặc bầu trời phía tây có nhiều mây thì cơ hội được chiêm ngưỡng nhật thực tại đây là rất khó.

Hiện tượng này được quan sát trên lãnh thổ VN vào lúc xế chiều, do bị đánh lừa thị giác, người xem cảm giác Mặt trời to hơn (thực tế không phải như vậy) và cũng do ở gần đường chân trời nên Mặt trời sẽ xuất hiện dịu hơn với màu cam đỏ.

Tuy nhiên, ông Phường cảnh báo, không được quan sát nhật thực toàn phần bằng mắt thường khi chưa có kính quan sát chuyên dụng. Nếu quan sát bằng mắt thường, chỉ trong thời gian rất ngắn, ánh sáng chói lòa của Mặt trời có thể làm nguy hại đến võng mạc thậm chí nặng có thể gây mù lòa vĩnh viễn. "Người dân trong vùng có hiện tượng nhật thực một phần xảy ra nên quan sát bằng cách đặt một tấm gương nhỏ dưới chậu nước pha mực, để sao cho nhìn hình ảnh Mặt trời phản chiếu qua gương dịu mà không chói. Ngoài ra, có thể sử dụng các tấm film chụp X-quang, kính thợ hàn khi đã đảm bảo các thông số an toàn. Vì ở VN, nhất là các vùng phía Nam, nhật thực một phần xảy ra khi Mặt trời đã rất gần đường chân trời nên sử dụng phương pháp gương đặt dưới chậu nước pha mực không thuận tiện" - ông Phường khuyến cáo.