Bộ sưu tập Bloc Tem Thơ ca Haiku độc đáo & tem họa Nhật Bản

[hongduc2008]

20 bloc tem về thơ ca Haiku của Nhật Bản phát hành từ 1987-1988-1989



Haiku là loại thơ độc đáo của Nhật Bản ( tiếng Việt gọi là thơ Bài cú. Thể loại thơ haiku được ra đời vào thế kỉ 17 và phát triển mạnh cho tời hiện nay Nhà thiền sư thi sĩ lỗi lạc Matsuo Basho được thừa nhận là người khai sinh ra thơ haiku và các nhà thơ khác như ,Yosa Buson, Masaoka Shiki đã hoàn thiện nó cho ra đời nhiều tác phẩm hay tuyệt vời. Đây có lẽ là thể thơ ngắn nhất thế giới bởi mỗi bài haiku, thường chỉ vỏn vẹn 17 âm tiết trong 3 câu 5+7+5 Tổng số 17 âm tiết của một bài haiku được thu xếp thành 3 dòng thơ, thông thường với 5 âm tiết cho dòng thứ nhất, 7 âm tiết cho dòng thứ hai, và 5 âm tiết cho dòng thứ ba. Ba dòng thơ ấy không bắt buộc phải vần với nhau và cũng không cần những dấu chấm câu.


Bài thơ con ếch nổi tiếng sau đây của Matsuo Bashō trong tập Xuân nhật (Haru no hi, 1686) viết chung với đồ đệ, có cú pháp 5+7+5 âm tiết:


古池や (fu-ru-i-ke ya)
蛙飛込む (ka-wa-zu to-bi-ko-mu)
水の音 (mi-zu no o-to)
Tạm dịch:
Ao xưa;
con ếch nhảy vào -
tiếng nước xao.


Bài được biên soạn lại từ các bản tin thơ Haiku trên internet






Trong Mỗi bài thơ "haiku" ") là một phong cảnh đởi sống con người thời tiết thu gọn trong vẻn vẹn trong 17 âm tiết. Chỉ Trong 1 ít từ ngữ diễn đạt, nhà thơ đã diễn tả cảm nghĩ của mình trước thiên nhiên phong cảnh vị trí thời gian cho ta thấy một hình ảnh cả một vũ trụ trong một hạt cát, cả thiên đường trong một đóa hoa dại vv….

Thơ haiku không những được ưa chuộng ở Nhật bản , mà hầu như khắp nơi trên thế giới đều có người làm thơ bài cú. Ở Âu châu cũng như ở Bắc Mỹ có rất nhiều Hội thơ haiku, hội viên bao gồm đủ mọi thành phần và lứa tuổi. Ở Vancouver (Canada), ở Nantes (Pháp), và nhiều thành phố khác, đã có các trường dạy học sinh ngay từ các lớp tiểu học làm thơ haiku, Tại Việt Nam, người biết và yêu thích thơ haiku ngày càng tăng. Từ năm 2007, năm 2009 và năm 2011, thơ haiku được tổ chức tại Việt Nam theo thông lệ hai năm một lần, nhằm tạo sân chơi thể nghiệm sáng tác thơ cho giới yêu thích văn hóa - văn học Nhật Bản.






















Các bài thơ Basho ( sưu tập internet )

Tên thật là Matsuo Kinsaku . Basho là bút danh ( tiếng Nhật Basho có nghĩa là cây chuối , vì Ông thích cây chuối nên lấy bút danh nầy). Ông sinh năm 1644, con trai út thứ bảy của một Samurai phục vụ cho lãnh chúa Thành Ueno . Ông làm thơ từ năm 20 tuổi . Năm 1672, ông đến Edo (ngày nay là Tokyo), thực hành Zen dưới sự chỉ dẫn của Thiền sư Butcho. Năm sau Ông xuất bản tập thơ đầu tiên mở đầu cho kiểu thơ riêng biệt của ông ( thơ haiku ) . Nhà thơ thường đi phiêu bạt nên có danh hiệu là "thi sĩ hành hương" . Năm 1694 Ông đi bộ xuống các tỉnh phía Nam của Nhật bị bệnh và chết ở tuổi 50 .



Bực mình làm sao
cây sậy đâm ngang
lúc tôi vun gốc chuối!


Cành cây trơ trụi
bóng tối mùa thu thẫm dần
một con quạ đơn độc!


Nhuốm bệnh trên
đường lữ khách
tôi mơ cánh đồng khô đang bay nhảy

A! Ký ức kỳ diệu!
Vô vàn cảm xúc ngày qua
nhờ anh đào sống dậy!


Tiếng chuông đã dứt
cảm thấy mùi hương hoa
chắc hẳn hoàng hôn

Được người đưa tiễn
đưa tiễn người cuối cùng
mùa thu ở rừng Kiso


Trong ao xưa
con ếch nhảy vào
tiếng nước khua


Tiếng vượn, người ơi
đúa bé bỏ rơi đang khóc
chỉ gió mùa thu thôi!

Hoa rơi
nước mà ta khát
hóa mù sa trôi.


Lặng yên qua mấy từng không
lời ve ,
gõ thấu vào lòng đá xanh


Chập chờn
thân đóm dường như
tiền thân đã gọi kiếp phù du mang

Cỏ mùa hạ
đang chôn vùi
bao giấc mơ chiến thắng cố chinh nhân


Con đường ấy
không người qua lại
trời xẩm tối mùa thu


Nhẹ nhàng thanh thoát
tiếng ve ca
thấm vào non núi


Ve sầu vui hát
không mảy may hay biết
chết đã gần kề


Đám mây trong ngày khổ ải
từ hình quỷ
chuyển sang hình Phật


Tóc mẹ còn đây
tan trong lệ nóng
sương mùa Thu bay























Các bài thơ Buson - ( sưu tập internet )

Taniguchi Buson (còn có tên là Yosa Buson ) là thi sĩ và họa sĩ .Ông sinh năm 1716 ở ngoại ô thành Osaka . Mồ côi cha mẹ từ nhỏ . Năm 1737 , Ông đến thành Edo học vẽ và làm thơ theo Basho . Năm 1772, ra mắt tập thơ đầu tiên . Người ta biết đến Ông nhiều như là một họa sĩ . Ông chết năm 1784 .


Băng qua vũng nông
bàn chân cô gái
vẩn bùn lên nước xuân trong


Hoàng hôn
tiếng bắn chim trĩ vang dội
triền núi mùa xuân


Đàn nhạn đi rồi
cánh đồng trước cửa
dường như xa xôi


Chim vân tước bay
thở ra sương gió
dẫm lướt tầng mây


























Các bài thơ Issa - ( sưu tập internet )

Kobayashi Nobuyki ( còn có tên là Kobayashi Yataro) sinh năm1763 tại Kashiwabara, tỉnh Shinano . Cuộc đời Ông nhiều bất hạnh . Ông mất mẹ thuở còn thơ ấu . Bà mẹ kế đối xử tàn tệ với Ông . Ông sống trong nghèo khổ . Con chết. Cuộc hôn nhân lần thứ hai không hạnh phúc . Tuy vậy , thơ Ông tràn đầy sự yêu đời . Năm 1777 Ông đến Edo tập làm thơ dưới sự dẫn dắt của Mizoguchi Sogan và Norokuan Chikua . Ông sinh sống nhiều nơi : Kyoto, Osaka, Nagasaki, Matsuyama ...Khi cha chết , Ông trở về Kashiwabara và cưới một thiếu nữ còn trẻ . Lúc nầy Ông đã nổi tiếng, vừa viết văn, vừa làm thơ . Ông viết trên 20.000 bài thơ haiku . Năm 1826, Ông cưới vợ lần thứ ba và mất năm 1827 .


Đến đây nào, với tôi
cùng chơi đùa chim sẻ
không còn mẹ trên đời


Gió mùa thu
địa ngục nào đây
cùng tôi giang hồ


Mẹ yêu ơi!
mỗi khi nhìn thấy biển
khi thấy biển khơi


Ôi những hạt sương
trân châu từng hạt
hiện hình cố hương


Tóc mẹ còn đây
tan trong lệ nóng
sương mù thu bay


Trăng soi
một bầy ốc nhỏ
khóc than đáy nồi.


Nào biết đâu là
hoa rơi có Pháp
có Phật trong hoa.


Dưới bóng hoa đào
một bầy đánh bạc
nhao nhao, nhao nhao.


Ôi con người
quắt quay len lác
giữa nghìn hoa tươi.


Trong thế giới này
bước đi trên mái địa ngục
ta nhìn hoa bay.


Ngày mù sương
chư Thiên cũng thấy
đời sao chán chường.


Nước nóng tắm rồi
vừa xong lạy Phật
hoa đào ta ơi!


Quan Âm Phật Bà
nơi nào có mặt
anh đào ra hoa.


Này chú dế
hãy làm người gác mộ
sau khi ta lìa đời


Đẹp biết bao
những trái ớt đỏ tươi
sau trận gió thu


Ruồi trên nón ta ơi
hôm nay vào thành phố
thành dân Edo rồi


Mưa xuân
lá thư vứt bỏ
gió cuốn vô rừng

























Các bài thơ Shiki - ( sưu tập internet )

Shiki Masaoka bút danh là Masaoka Tsunenori sinh năm 1867 tại Matsuyama , cha chết lúc Ông 5 tuổi . Bà mẹ là một nhà giáo đã dạy Ông văn học Nhật và làm thơ . Ông bắt đầu làm thơ từ năm 1885 . Năm 1892 , Ông ngưng học vì lý do sức khỏe và từ đó Ông chuyên tâm làm thơ haiku và tanka ( thơ ngắn). Ông xuất bản tờ báo Nippon chuyên về thơ Haiku . Năm 1894 Ông mắc bệnh lao phổi và mất năm 1902 .


Chim yến thoát rồi
một ngày Xuân đẹp
đến giờ tàn thôi


Họ đang phơi bo bo
phía trưóc cửa nhà kho
giăng ngang mành tre cũ.


Hực nồng lữa hạ bừng lên
lòng quay quắt nóng
nghe rền sấm vang



















Thơ Haiku, thật giản dị bao hàm đầy đủ ý đồ cảm nhận và chia sẽ của tác giả Ta có thể hiểu được tình cảm của thi sỉ, một sự rung động một tình cảm nhè nhàng , hòa quyện hương sắc của trời đất sự vật trong cả 17 âm, chúng nói lên niềm vui sống hay sự cô đơn,: ngắn ngủi, phù du, trước sự vĩnh hằng và hiện hửu của thiên nhiên vạn vật.
Tôi cảm thấy rung động và yêu thích các Bloc tem nầy từ khi sở hửu chúng, tác già bài thơ và người họa sỉ thiết kế tem đã hòa quyện thành một tư tưởng và cảm nhận duy nhất.

Trân trọng
HongDuc