[Poetry]

Liệt sĩ Nguyễn Thị Nghĩa (1909-1931)

Mẫu tem về Nguyễn Thị Nghĩa phát hành ngày 15-8-1986

Nguyễn Thị Nghĩa tên thật là Nguyễn Thị Hẹn, sinh năm 1909 tại phố huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên, trong một gia đình nông dân nghèo. Năm 20 tuổi, bà được giác ngộ cách mạng và gia nhập Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội. Năm 1930, bà được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương và được cử vào làm trong các nhà máy ở Vinh - Bến Thủy để tuyên truyền vận động công nhân. Năm 1931 bà được giao làm giao thông liên lạc đặc biệt giữa Trung ương và Xứ ủy Trung kỳ.

Trong một chuyến đi công tác, bà bị thực dân Pháp bắt. Bị địch tra tấn hết sức dã man, chết đi sống lại bao phen, bà vẫn tự nhủ: dù có chết nhất định phải bảo vệ Đảng, bảo vệ công tác bí mật và các đồng chí lãnh đạo Đảng. Mọi thủ đoạn đều vô hiệu, cuối cùng địch phải đưa bà về nhà lao Vinh. Trong tù, bà vẫn tích cực tham gia những hoạt động cách mạng. Nhưng những đòn tra tấn khốc liệt và thuốc độc đã khiến bà lâm bệnh nguy kịch. Các bạn tù hết lòng chăm sóc bà, nhưng không thể nào cứu chữa được. Ngày 17-5-1931 bà hy sinh tại nhà lao Vinh. Bà có bài thơ “Hồn ta hãy còn” làm trong những ngày giam cầm để tỏ rõ ý chí cách mạng:

“Chúng ta liễu yếu thơ nhi,
Tinh thần cũng chẳng kém gì trượng phu.
Trên đầu đế quốc quân thù,
Còn ta, ta quyết đền bù giang sơn.
… Còn trời còn nước còn non,
Hãy còn quân giặc ta còn hy sinh.”

Hiện nay, tại phòng trưng bày cao trào đấu tranh năm 1930-1931 và phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh của Bảo tàng cách mạng Việt Nam, ảnh của bà được treo ở nơi trang trọng nhất.