[The smaller dragon]

Ðã từ lâu, bộ tem VNCH (1951-1975) được tất cả các tổng mục bưu hoa quốc tế ghi nhận: Scott của Hoa Kỳ, Stanley Gibbons của Anh, Yvert & Tellier của Pháp, Michel của Ðức, và Dragon của Trung Quốc. Ngoài bộ tem VNCH, tất cả các tổng mục quốc tế này cũng đều ghi nhận một dòng tem chính khác nữa, tức dòng tem VNDCCH-CHXHCNVN hiện nay.

Tổng mục Scott là căn bản cho dân chơi ở Mỹ và các dịch vụ quốc tế về tem sưu tầm (trao đổi, mua, bán...) liên hệ với Mỹ. Scott ghi nhận đầy đủ các dòng tem Việt Nam từ thời Pháp thuộc cho đến thời quốc gia VN và VNCH. Về nội dung của dòng tem VNCH, Scott không ghi nhận những bộ tem chưa phát hành. Ngoài ra, một số bộ tem VNCH đã bị đánh số sai vì Bộ Biên Tập của tổng mục này thiếu thông tin chính xác. Thí dụ như các bộ tem có chủ đề khác nhau về Viện Bảo Tàng, tháp Thiên Mụ, Dinh Ðộc Lập, và nhà thờ Phú Cam phát hành qua nhiều thời điểm trong năm 1959 đã bị gộp chung thành một bộ nên số hiệu của các mẫu tem này trong tổng mục bị sai lạc thứ tự thời gian. Cũng vậy, Scott đã không nắm được chính xác ngày phát hành của các bộ tem in đè trong thời khoảng 1974-1975 nên thứ tự của các mẫu tem này rất lộn xộn. Nhưng vô ý thức nhất là cách Scott gọi Việt Nam bằng những tên xách mé: Việt Nam Cộng Hoà, tên chính thức là Republic of Vietnam thì họ ghi là Republic of South Vietnam. Cũng như sau này, khi ghi nhận dòng tem Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, tức là Republic Democratic of Vietnam, họ xách mé gọi là Republic of North Vietnam! Nhưng ưu điểm của Scott là bắt đầu từ năm 1996, họ đã không chối bỏ sự thật lịch sử để chính thức ghi nhận và đánh số các dòng tem VNDCCH và CHXHCNVN trong tổng mục này.

Từ năm 1981, Stanley Gibbons tại Anh quốc bắt đầu phát hành tổng mục chuyên đề Ðông Nam Á. Ðó là quyển thứ 21 trong toàn bộ Stanley Gibbons, tựa đề Stanley Gibbons Stamp Catalogue. Part 21. South-East Asia. Tổng mục này ghi nhận nhiều dòng tem theo thứ tự là Ðông Dương in đè, quốc gia VN, VNCH, MTDTGPMNVN, CHMNVN, LK4, LKV, VNDCCH, và CHXHCNVN. Với dòng tem VNCH, Gibbons ghi nhận và đánh giá những bộ tem không phát hành nhưng không ấn định mã số.

Yvert &Tellier là tổng mục rât quen thuộc với giới chơi tem lớn tuổi người Việt. Các dòng tem VN được ghi nhận trong Tome 2. 3e Partie. Timbres des Pays Indépendants d’Afrique bao gồm tem quốc gia VN, VNDCCH, VNCH, CNMNVN, và CNXHCNVN. Ðặc biệt, Yvert &Tellier là tổng mục quốc tế duy nhất đã chính thức đưa những bộ tem VNCH đã in nhưng chưa phát hành vì chính thể bị sụp đổ qua hình ảnh từng mẫu tem kèm theo mã số và trị giá.

Michel là tổng mục tem của Ðức. Ưu thế của tổng mục Michel là ghi nhận nhiều dòng tem nhất theo thứ tự như sau: Trung Kỳ và Bắc Kỳ, Nam Kỳ, Ðông Dương, các Nhượng Ðịa Pháp ở Trung Hoa, Ðông Dương in đè, quốc gia VN, VNCH, VNDCCH, CHXHCNVN, LK4, LKV, Nga Khê, MTDTGPMNVN, và CHMNVN.

Rất ít người Việt trong giới sưu tầm, dù trong nước hay ở hải ngoại, biết đến tổng mục Dragon của Trung Quốc, có lẽ vì nó là tổng mục quốc tế xuất hiện muộn màng nhất (1994) so với những tổng mục lâu đời đã thành danh như Scott, Gibbons, Yvert & Tellier... của Âu Mỹ. Tựa đề đầy đủ của tổng mục này là Trung Hoa Thế Giới Bưu Tiêu Mục Lục (Á Châu Quyển) Dragon World Stamp Catalogue (Volume of Asia) 1994 bằng Hán văn, chỉ riêng tên quốc gia thì viết song ngữ Hán và Anh ngữ. Tổng mục do cơ quan “Nhân Dân Bưu Ðiện Xuất Bản Xã” ở Bắc Kinh phát hành lần thứ nhất tháng 12-1993. Phần Việt Nam trong tổng mục Dragon chiếm 51 trang, bao gồm các dòng tem theo thứ tự là các Nhượng Ðịa Pháp tại Trung Hoa, Việt Minh, Ðông Dương in đè, VNDCCH-CHXHCNVN, LK4, LKV, MTDTGPMNVN, CHMNVN, VNCH, Nam Kỳ, Trung Kỳ và Bắc Kỳ. Như vậy, có thể kết luận Dragon là tổng mục quốc tế ghi nhận rất nhiều dòng tem khác nhau trong lịch sử bưu chính Việt Nam chỉ sau tổng mục Michel của Ðức. Ngay những bộ tem của VNCH đã in nhưng không được phát hành cũng được Dragon chính thức ấn định mã số. Ðiều đáng tiếc là Dragon ghi nhận dòng tem Nam Kỳ, Trung Kỳ và Bắc Kỳ thời Pháp thuộc nhưng lại không có dòng tem Ðông Dương. Ðây là một khiếm khuyết lớn, rõ ra chủ biên -một người tên Chu Tổ Uy nào đó- không phải là dân trong nghề tem chăng?!

Sau đây, tôi lập bảng đối chiếu mã số quốc tế của bộ tem VNCH để giúp giới sưu tầm có sẵn một dụng cụ thông tin và tham khảo khi cần.

The smaller dragon
Tháng 6 năm 2010