Tặng bác dammanh:
Không nhớ là có đọc thấy tại
thread nào, bác
Cồ Việt có nhắc tới Jean Goanvic. Về ông này, lâu lâu kvd có đọc được một ít khảo luận về những con tem Đông Dương, khá thú vị.
Với những bài viết trên của các bác, có đề cập tới những phong bì có dấu "
X" mầu đỏ. Nhớ lại trong một bài viết tóm tắt của Goanvic, trong lần hội nghị tại "
Académie de Philatélie" với chủ đề: "
Services postaux sous le contrôle du Viet-Minh / 1945 - 1955)".
Tại đây:
Theo Goanvic, từ tháng 08.1945 tới 02.1955, chính phủ Việt Minh được gia nhập UPU (
Universal Postal Union). Và thời gian này, bưu cục Việt Nam chỉ có phận sự là hoạt động bưu chính trong nước, cũng như thi thoảng vài trao đổi thư từ với Trung Hoa. Cho tới khi quân đội Nhật bị giải giới (15.08.1945), chính phủ Việt Minh mới toàn quyền nhúng tay vào toàn diện bưu chính. Từ đó, mới thấy xuất hiện trên những bì thư dấu xó kiểm duyệt, dấu mộc kiểu bằng máy
Daguin, cùng nhiều ghi chú bằng tiếng Việt cho việc tuyên truyền.
Những dấu trên bì thư dưới đây là một thí dụ:
(Một trong những bì thư khi Việt Minh hoàn toàn chủ động về bưu chính. Bì thư này bị trả lại người gửi, với dấu bưu cục Lộc Hóa (hoặc Lộc Hòa?) )
Khi chiến thắng trận Điện Biên Phủ, và sau khi ký hiệp định Genève, bưu chính Việt Minh đã phải rất hạn chế và tiết kiệm dành cho một cuộc chiến kinh tế: bì thư dùng tạm, vá víu. Tem thi tăng giá gấp mười (có khi gấp trăm) so với giá đã được in sẵn trước kia. Lý do là lạm phát đã tăng một cách khủng khiếp. Cũng theo Goanvic, giá tem gửi thư đang từ 0,30 đồng (tháng 12.1945) đã tăng lên thành...1000 đồng (tháng 07.1953)!
Vì vậy, từ năm 1952, để tiết kiệm cho việc in ấn (và nhất là vì không kiểm soát được sự lạm phát), tất cả những tem khi đó đều được in đè với đơn vị tiền tệ là..."Kí lô Gạo" để người mua tính vào đó để trả, khi muốn có tem gửi thư!
(Một phong bì dã chiến, làm bằng giấy báo Pháp. Tem có giá "1 Kilo Gạo". Dựa theo ngày tháng còn trên tờ báo bì, tác giả đoán rằng đó là vào năm 1953. Có 02 dấu đỏ, kvd cũng không đoán ra nghĩa. Goanvic đọc được một dấu là: "
Tình hữu nghị Trung - Xô - Việt Nam")
Còn những vùng tự trị, dựa theo sắc lệnh 1945, bưu chính tại nơi đó...có gì xài nấy. Nghĩa là được phép dùng những tem có sẵn, và chỉ việc đóng chồng lên những con dấu do bưu cục địa phương sáng tạo. Dòng tem này, cũng theo Goanvic, rất là quý hiếm.
(Một bì thư từ Liên Khu V, dán 2 tem địa phương giá 5 đồng; kèm theo 1 tem Đông Dương 20 cents. Có dấu đè "
Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa - Bưu Chính" (tổng trị giá tem phải trả là 30 đồng). Ngoài ra, còn có dấu mã riêng của anh phát thư (B96), cùng 02 dấu kiểm duyệt: "
X" và "
NTB6". Goanvic đoán là bì thư này có mặt vào năm 1952)
******
Đây là những nhận xét thú vị và khoa học, hy vọng nhờ vào đó, có thể được thêm chút ánh sáng trên cái đoạn đường còn lắm...chông gai của dòng tem Việt Nam đặc biệt này.