7 Kỳ quan Thế giới cổ đại

[Poetry]

7 Kỳ quan thế giới cổ đại là một danh sách gồm 7 công trình kiến trúc và điêu khắc trong thời kỳ cổ đại được nhiều người biết đến. Danh sách này do nhà văn Hy Lạp Antipater xứ Sidon lập ra trong thế kỷ thứ 2 trước công nguyên, dựa trên tầm nhìn của người Hy Lạp thời ấy, chỉ gồm các công trình quanh Địa Trung Hải mà họ cho là vĩ đại và thể hiện văn minh của nhân loại, bao gồm:

1. Khu lăng mộ Giza

2. Vườn treo Babylon

3. Tượng thần Zeus ở Olympia

4. Đền Artemis

5. Lăng mộ của Mausolus

6. Tượng thần Mặt Trời ở Rhodes

7. Hải đăng Alexandria

[Poetry]

Khu lăng mộ Giza

Khu lăng mộ Giza được xây dựng vào khoảng thế kỷ 26 trước công nguyên, là một tổng thể gồm 3 kim tự tháp với chiều cao đỉnh kim tự tháp cao nhất là 145,75 mét. Kim tự tháp Cheops trong quần thể kim tự tháp Giza, do Pharaoh IV (tên là Khufu) xây dựng để làm mộ cho mình, đã huy động hơn 100.000 người lao động trong 30 năm, sử dụng hơn 2 triệu phiến đá nặng hơn hai tấn. Độ nghiêng của các mặt bên Kim tự tháp vào khoảng 51,5 độ. Chiều cao của mặt nghiêng là 195 mét. Bốn mặt của Kim tự tháp nhìn về 4 hướng: chính bắc, chính nam, chính đông và chính tây. Kim tự tháp của vua Chephren nằm phía sau kim tự tháp của Khufu và phía trước là kim tự tháp của Mycerinus. Ba kim tự tháp nhỏ hơn ở phía trước được xây cho ba người vợ của vua Mycerinus. Những kim tự tháp này quay mặt về bốn hướng chính. Tại đây còn có cả tượng nhân sư Sphinx nổi tiếng.

Kim tự tháp là kỳ quan thế giới duy nhất còn tồn tại hiện nay trong số 7 kỳ quan thế giới cổ đại. Năm 2007, kim tự tháp Giza cũng nằm trong danh sách 21 công trình kiến trúc để bầu chọn 7 Kỳ quan thế giới mới do "New7Wonders" - một tổ chức tư nhân Thụy Sĩ - đứng ra tổ chức cuộc bầu chọn.

[Poetry]

Vườn treo Babylon

Vườn treo Babylon, còn được gọi là vườn treo Semiramis, là một công trình do vua Nebuchadnezzar xây dựng năm 603 trước công nguyên tặng cho vợ mình là hoàng hậu Amyitis để bà khuây khỏa nỗi nhớ quê hương. Amyitis, vợ của Nebuchadnezzar, là con gái vua xứ Medes, đã cưới Nebuchadnezzar để tạo nên một liên minh giữa hai nước. Quê hương bà là một vùng đất xanh tươi với những núi non hùng vĩ, và bà coi vùng đất Lưỡng Hà (một vùng ở phía Tây Nam Châu Á) bằng phẳng bị mặt trời thiêu đốt là buồn chán. Nhà vua quyết định tái tạo lại quê hương hoàng hậu bằng cách xây nên một vùng núi non nhân tạo bằng những vườn treo trên mái nhà.

Trong vườn treo có một hệ thống đài phun nước gồm hai bánh xe lớn liên kết với nhau bằng dây xích có gắn thùng gỗ. Khi bánh xe quay, dây xích và thùng nước cũng chuyển động đưa nước ở một cái bể phía dưới lên trên cao tưới nước cho cây. Để tưới nước cho hoa và cây của khu vườn, các nô lệ phải luân phiên nhau đưa nước từ dòng sông Euphrates lên khu vườn.

Phần lớn tàn tích vườn treo Babylon và những bức tường của Babylon đã bị hư hại trong chiến dịch lật đổ chế độ Iraq do Mỹ tiến hành.

[Poetry]

Tượng thần Zeus ở Olympia

Tượng thần Zeus ở Olympia (Hy Lạp) là một tác phẩm kiệt xuất do nhà điêu khắc cổ đại nổi tiếng là Phidias tạc vào khoảng năm 435 trước công nguyên.

Bức tượng ngồi chiếm toàn bộ chiều rộng trong gian đền thờ thần Zeus tại Olympia, cao 12 mét, đặt trên đế làm bằng đá cẩm thạch cao 1 mét. Đầu thần Zeus trang điểm vòng hoa ôliu, thần có khuôn mặt hiền từ, đôi mắt màu hồng tinh anh, nhìn thẳng, lông mày và lông mi đen, mũi dọc dừa, chòm râu rậm, đôi môi dày cương nghị, với làn da được làm từ ngà voi dát vàng; râu, tóc, áo choàng làm bằng vàng. Thần ngồi trên một ngai gỗ tuyết tùng khảm ngà, vàng và các loại đá quý rất lộng lẫy có chạm khắc những trận đấu điền kinh ở Olympia. Tay phải thần cầm một pho tượng Nike - vị thần chiến thắng - nhỏ, và trong tay trái là một cây vương trượng bằng kim loại có chú đại bàng đậu trên, tượng trưng cho quyền lực tối cao của chúa tể các vị thần. Chân thần đi dép vàng đặt trên một chiếc bàn trang trí những con sư tử vàng, đặt lên một ghế lớn. Nửa trên của tượng được dát bằng ngà voi nạm vàng, màu vàng nhạt ngả về màu hồng phơn phớt, tạo cho thần Zeus một sức sống mãnh liệt. Nửa thân dưới của tượng phủ một tấm vải bằng vàng dát mỏng, có chạm trổ dưới thân áo những con vật, thân áo là những ngôi sao và những đóa hoa xinh xắn.

Bức tượng hiện nay không còn nữa nhưng di tích còn sót lại của kỳ quan thế giới này được khám phá vào năm 1958 với cuộc khai quật khu xưởng nơi chế tạo bức tượng.

[Poetry]

Đền thờ Artemis

Đền thờ nữ thần săn bắn Artemis, còn được gọi là đền thờ Diana, được xây dựng bằng đá cẩm thạch bởi kiến trúc sư Chersiphron và con là Metagenes.

Đền dài 115 m, rộng 55 m, bao gồm 127 cột đá, nằm ở thành phố Ephesus (nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ), bên bờ biển Êgiê (Aegean Sea).

Đền được bắt đầu xây dựng năm 550 trước công nguyên, trải qua nhiều thời kỳ xây dựng lại và mở rộng, lần cuối là năm 430 trước công nguyên, sau 120 năm. Năm 356 trước công nguyên, ngôi đền bị lửa thiêu hủy vào đêm Alexander Đại Đế chào đời. Một ngôi đền tương tự được xây lại trên nền ngôi đền cũ. Năm 262, người Goth đã đốt ngôi đền lần thứ hai.

Chỉ phần nền và một số phần khác của ngôi đền thứ hai còn tồn tại đến ngày nay. Viện bảo tàng Anh ở Luân Đôn còn lưu một số di tích thuộc ngôi đền thứ hai.

[Poetry]

Lăng mộ Maussollos

Lăng mộ Maussollos hay lăng Halicarnassus là một lăng mộ được được nữ hoàng Artemisia II xây dựng trong giai đoạn 353 trước công nguyên – 350 trước công nguyên tại Halicarnassus (nay là thành phố Bodrum của Thổ Nhĩ Kỳ), dành cho chồng là Mausolus, vị vương hầu một tỉnh thời Đế chế Ba Tư, sử dụng 1.200 sức lao động làm việc miệt mài trong 17 năm.

Lăng mộ Maussollos được hai kiến trúc sư Hy Lạp: Satyrus và Pythius thiết kế. Công trình cao gần 45 mét và mỗi mặt đều được trang trí bởi một trong bốn nhà điêu khắc nổi tiếng Hy Lạp: Bryaxis, Leochares, Scopas và Timotheus. Khi hoàn thành công trình được coi là một thành công lớn về nghệ thuật tới mức Antipater đã coi nó là một trong bảy kỳ quan thế giới. Lăng mộ vua Mausolus đã trở thành nguồn gốc của từ mausoleum (lăng mộ) trong tiếng Anh ngày nay, dù nguyên nghĩa "Mausol–eum" là "để vinh danh Mausol".

Lăng mộ Maussollos đã tồn tại trong nhiều thế kỷ. Sau đó một loạt những trận động đất làm gãy vụn các cột khiến nó sụp đổ. Đến năm 1494, những hiệp sĩ St. John Malta, một nhóm hiệp sĩ trong cuộc Thập tự chinh đã sử dụng những khối đá cẩm thạch của phần nền lăng mộ để xây một lâu đài và còn tồn tại cho tới ngày nay. Một số tác phẩm điêu khắc còn sót lại của lăng mộ Mausoleum hiện đang được trưng bày trong Bảo tàng Anh tại Luân Đôn.

[Poetry]

Hải đăng Alexandria

Hải đăng Alexandria được xây dựng dưới thời vua Ptolemy I, khánh thành dưới thời vua Ptolemy II (thế kỷ thứ 3 trước công nguyên) trên hòn đảo Pharos tại Alexandria, Ai Cập làm tín hiệu thông báo của cảng. Ngoại trừ kim tự tháp Giza, hải đăng Alexandria là công trình cao nhất trong thế giới cổ đại.

Hải đăng đặt ngay lối vào cảng Alexandria, gồm 3 tầng, chiều cao khoảng 135 mét. Tầng dưới cùng hình vuông, gồm nhiều phòng cho bộ phận canh gác hải đăng thường trực, gia súc và lương thực. Lối vào được tôn cao, đi vào bằng con đường dốc bắt đầu từ phần nền bao quanh tháp. Bên trong tầng hình vuông thấp hơn là một vách tường đỡ các phần trên của hải đăng, đến được phần trên này bằng con đường dốc xoáy trôn ốc bên trong. Tầng ở giữa có hình bát giác, phía trên bậc này là đỉnh hình tròn. Đỉnh của nó có đặt một tấm gương phản chiếu ánh mặt trời vào ban ngày; hay một ngọn lửa vào ban đêm. Những đồng tiền La Mã hiện còn do người Alexandria chế tạo ra cho thấy mỗi bốn góc tường đều có đặt một bức tượng người cá. Thời La Mã, có một tượng thần biển Poseidon đứng trên đỉnh hải đăng.

Hải đăng ngừng hoạt động và bị phá hủy nặng nề sau hai trận động đất trong thế kỷ 14. Một số di vật của nó được các thợ lặn tìm thấy tại đáy biển ở cảng phía đông Alexandria năm 1994. Những tàn tích khác đã được khám phá qua các bức ảnh vệ tinh.

[Poetry]

Tượng thần Mặt Trời ở Rhodes

Tượng thần Mặt Trời ở Rhodes là bức tượng đồng khổng lồ thể hiện vị thần mặt trời Helios - vị thần bảo hộ thành Rhodes - đã có công giúp thành phố thoát khỏi cuộc bao vây của Demetrius "Poliorcetes", vua Syria, năm 305 trước công nguyên. Tượng do Chares xứ Lindos (một nhà điêu khắc Hy Lạp) dựng nên trong khoảng 12 năm (292 trước công nguyên - 280 trước công nguyên). Tượng cao khoảng 33 mét, khoảng cùng kích thước với Tượng thần Tự Do ở New York ngày nay, dù được đặt trên một cái bệ thấp hơn. Theo nhiều giả thiết tượng được đặt tại thành phố Rhodes, thủ phủ của đảo Rhodes, Ai Cập. Bức tượng đã sụp đổ trong một trận động đất vào năm 224 trước công nguyên.

Những miêu tả thời trước (có khác biệt một chút so với nhau) về bức tượng cho rằng kết cấu của nó dựa trên nhiều cột đá (hay những tháp bằng gạch) bên trong, và đứng trên một bệ bằng cẩm thạch trắng cao 15 mét gần lối vào cảng Mandraki (một số khác cho rằng trên một đê chắn sóng ở cảng). Các xà bằng thép được đặt vào bên trong các tháp, và các tấm đồng được gắn vào các thanh ngang để tạo thành da. Đa số các vật liệu được nấu chảy từ các loại vũ khí mà đội quân của Demetrius bỏ lại, và cái tháp bao vây được dùng làm giàn giáo ở tầng thấp. Những phần phía trên được dựng lên bằng cách dùng một đoạn dốc lớn bằng đất nung.