[Đêm Đông]

Voọc mũi hếch Bắc Bộ

Voọc mũi hếch Bắc Bộ còn gọi là Cà đác ( Rhinopithecus avunculus) là một loài voọc có đuôi dài và lỗ mũi hếch ngược.
Voọc mũi hếch Bắc Bộsống ở các khu rừng tre nứa các tỉnh Tuyên Quang, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Hà Giang và Quảng Ninh. Đây là những thửa rừng cận nhiệt đới dưới cao độ 1.500 m với nhiệt độ mát mẻ. Đây là loài đặc hữu của Việt Nam.
Hai khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hang và Chạm Chu tỉnh Tuyên Quang là hai khu vực chính còn lại có voọc mũi hếch Bắc Bộ sinh sống. Riêng khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang được thành lập là với mục đích bảo vệ sinh thái cho loài voọc mũi hếch Bắc Bộ. Năm 2002 phát hiện thêm một đàn voọc mũi hếch Bắc Bộ ở khu bảo tồn thiên nhiên Du Già, tỉnh Hà Giang. Tháng Tư năm 2008 khoa học gia thuộc Fauna and Flora International (FFI, Động vật và thực vật Quốc tế) cũng phát hiện thêm nhóm Voọc mũi hếch Bắc Bộ nữa ở miền Tây Bắc, nâng tổng số lên khoảng 250 cá thể trên toàn thế giới.
Vì bị đe dọa nghiêm ngặt Voọc mũi hếch Bắc Bộ được liệt kê trong Sách đỏ Việt Nam.

Thức ăn Voọc mũi hếch Bắc Bộ khá đa dạng gồm lá và trái cây tùy theo từng mùa. Voọc mũi hếch Bắc Bộ sinh sống hoàn toàn trên cây, sống thành đàn khoảng 30 cá thể nhưng cũng có khi lên đến 100 con. Con đực cân nặng khoảng 13–14 kg còn con cái khoảng 8 kg. Lông Voọc mũi hếch Bắc Bộ sắc đen phần trên lưng nhưng phía ngực và bụng màu vàng nhạt. Mặt voọc màu trắng xanh chuyển sang xanh đen ở mõm. Môi Voọc mũi hếch Bắc Bộ ở tuổi trưởng thành sắc hồng tươi, xòe rộng giống như hề.
Voọc mũi hếch Bắc Bộ được phát hiện vào cuối thập niên 1860 khi giáo sĩ Armand David gửi cá thể đầu tiên sang Châu Âu nhưng mãi đến năm 1912 các khoa học gia mới đồng ý xếp Voọc mũi hếch Bắc Bộ vào chung với ba loài voọc Rhinopithecus roxellana, R. bieti và R. brelichi, chủ yếu phân phối ở Hoa Nam thuộc các tỉnh Vân Nam và Quý Châu. Các nhà sinh vật học cũng cho rằng Voọc mũi hếch Bắc Bộ có quan hệ họ hàng gần với các loài chà vá (Pygathrix).