Nói về tên gọi khác nhau các loài ốc có thể gây nhầm lẫn cho người đọc, nhất là khi người ta chỉ dẫn sử dụng làm thuốc để điều trị bệnh, trong đó có lỗi cẩu thả của người viết và những copy vô tội vạ. Bạn đã ăn "ốc vú nàng" chưa? Ăn ở đâu? Ốc sên là loại ốc nào, ốc sên có trị bệnh được không? Tôi viết vài điều để mua vui.
Nói về ốc vú nàng
Với cái tên của loài ốc rất là ấn tượng, kích thích người ta nhìn thấy nó, ăn thịt nó. Rồi người ta tô vẽ thêm cho nó như bài báo "Độc đáo ốc vú nàng Cù Lao Chàm" của Thanh Ly, ngày 10/12/2010 trên báo Lao Động
http://laodong.com.vn/Tin-Tuc/Doc-da...ao-Cham/24618: "Không phổ biến như ở Côn Đảo, Phú Quý...nhưng ốc vú nàng Cù Lao Chàm là đặc sản lạ tai, lạ mắt đối với nhiều du khách. Chỉ với tên gọi thôi, loài ốc độc đáo này đã khiến nhiều người muốn tò mò, tìm hiểu. Thật ra vú nàng là loài ốc hình chóp lệch, trên đỉnh có một cái núm nhỏ trông tựa như bầu vú của cô gái dậy thì, vỏ ngoài màu đen xám, mặt trong lấp lánh xà cừ". Chúng ta được ăn ốc vú nàng ở Cù Lao Chàm.
và hai hình ảnh minh họa cho ốc vú nàng:
Tuổi Trẻ Online 24/2/2010, cũng có: "Mê mẩn ốc vú nàng" của Thy An (
http://dulich.tuoitre.vn/Index.aspx?...&ChannelID=218), người viết dẫn chúng ta đến Vịnh Vĩnh Hy thuộc tỉnh Phan Rang để ăn ốc vú nàng: "Chỉ với tên gọi thôi, loài ốc độc đáo này đã khiến nhiều người tò mò, tìm hiểu, muốn khám phá để rồi ngạc nhiên khi gặp gỡ và mê mẩn lúc thưởng thức…", "Hình dáng ưa nhìn với kích thước tựa đôi gò bồng đảo của các thiếu nữ độ tròn trăng, ốc vú nàng hình chóp nhọn, thẳng, căng và trắng nõn với lớp vỏ cứng bằng xà cừ pha sắc hồng phai lấp lánh, xinh xắn."
và hai hình ảnh minh hoạ:
Ốc vú nàng tươi sống vừa bắt được - Ảnh: M.A.
Đĩa ốc ngon lành trên bàn ăn - Ảnh: M.A.
Tôi cho rằng Thanh Ly và Thy An chỉ là một. "Trên đỉnh có một cái núm nhỏ trông tựa như bầu vú của cô gái dậy thì" hay ""Hình dáng ưa nhìn với kích thước tựa đôi gò bồng đảo của các thiếu nữ độ tròn trăng", Nhà báo có cái nhìn và viết một cách tài tình thật.
Hai bài viết này được nhiều người copy và thêm thắt hình ảnh. Trong đó có trang
http://hoian.vn. Trang
http://hoian.vn có comment của Trần Duy Phiên:
“Xin góp ý với các bạn quản trị website HoiAn.vn: ở bài báo “Độc đáo ốc vú nàng Cù Lao Chàm” ông nhà báo Lao Động đã nhầm con ốc ĐỤN (theo tên dân Cù lao Chàm gọi) với con ốc Vú Nàng rồi (các ảnh kèm bài). Họ ở xa đến nên không biết, không ai trách. Nhưng nếu mấy bạn là dân bản địa mà cũng để y như vậy mà đăng lại thì thật không phải. Các bạn thử vào Gu gồ gõ thử :” Vú sao vú nàng Cù lao Chàm”, nó sẽ cho ra vô số ảnh chính hiệu của loại ốc này.
Với thiện chí góp ý đến các bạn. Trước đây mình cũng đã “sửa” một ông nhà báo nói về con cua đá Cù lao Chàm mà lại đăng ảnh con …cua bể (thịt). Mình là rể Cù lao Chàm, lại rất yêu …hải sản Cù lao Chàm, nên thấy ai nói không đúng là hay ý kiến ý cỏ. Các bạn thông cảm nhé ! Chúc sức khỏe !”
Tôi đồng ý với ông (bà) Phiên. Hình ảnh những con ốc trong các bài viết nếu trên đó là các con ốc đụn thuộc họ Trochidae.
- Ốc đụn đực- Trochus pyramis (Born, 1778), xem:
http://www.vncreatures.net/chitiet.p...loai=1&ID=5833
- Óc đụn cái- Tectus niloticus (Linnaeus, 1767), xem:
http://www.vncreatures.net/chitiet.p...loai=1&ID=5832
Xem về họ Trochidae:
http://www.gastropods.com/Taxon_page...HIDAETROCHINAE
Viện Hải Dương Học (Nha Trang) đã cho sinh sản nhân tạo được ốc đụn: "Ốc Đụn cái - Trochus niloticus (Linne, 1767) là loài thân mềm sống ở rạn san hô với phân bố rộng ở vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương. Việc khai thác quá mức vì mục đích kinh tế đã làm cho nguồn lợi tự nhiên của loài này suy giảm nghiêm trọng. Một trong những xu hướng để phục hồi và phát triển nguồn lợi của Ốc Đụn là cho sinh sản nhân tạo và thả ra ngoài tự nhiên. Kết quả thử nghiệm sản xuất giống nhân tạo Ốc Đụn tại Viện Hải dương học cho thấy, 2 phương pháp kích thích nhiệt và kích thích bằng đèn cực tím đều đem lại hiệu quả sinh sản cao. Trong 11 lần sinh sản nhân tạo, có 3 lần thu được con non với tỷ lệ sống trung bình là 0,42%. Trong số đó, có 1 lần thế hệ F1 sinh sản thành công và thu được con non với tỷ lệ sống trung bình 0,77%. Kết quả của nghiên cứu này là cơ sở để hoàn thiện qui trình sản xuất giống nhân tạo, mở ra 1 hướng mới trong việc phục hồi nguồn lợi Ốc Đụn ở Việt Nam." (
http://www.vnio.org.vn/)
Nhà báo Phương Kiều- báo Thanh Niên đưa chúng ta đến Côn Đảo để ăn "Vú nàng Côn Đảo"
http://www.thanhnien.com.vn/news/Pag...3/167101.aspx:
"Ai qua Đá Thắm, Bãi Bàng
Hỏi thăm Ông Đụn vú nàng nơi đâu
Vú nàng ở tận Hàng Cau
Tù ăn đỡ đói thù sâu ngất trời"
"Vú nàng là loài nhuyễn thể hình chóp lệch, trên đỉnh có một cái núm nhỏ, trông giống như nhũ hoa con gái. Vú nàng thường to cỡ ba ngón tay, vỏ ngoài màu đen xám, mặt trong lấp lánh xà cừ. Đây là loại ốc sống bám vào các gộp đá ven bờ biển.
Ở Côn Đảo, người ta thưởng thức vú nàng bằng cách cầm con dao nhỏ ra bờ biển, ngồi trên gộp đá mà cạy. Được con nào thì lật ngửa, vắt chút chanh rồi dùng lưỡi dao tách thịt cho vào miệng với chút muối tiêu. Vú nàng giòn, ngọt độc đáo; đặc biệt những con ngậm sữa sẽ cho vị béo không sao diễn tả. Cứ thế mà ăn "bắt ngây".
Vú nàng còn có mặt ở cù lao Chàm (Hội An, Quảng Nam) và Đại Lãnh (Khánh Hòa). Tại các nơi này, vú nàng được chế biến thành 2 món. Món thứ nhất là sau khi luộc chín, người ta rửa sạch rồi tưới thêm một lần nước sôi nữa, thịt vú nàng từ màu trắng ngà chuyển sang màu vàng ngon mắt. Khi chấm với muối tiêu, món luộc sẽ cho bạn vị ngon của biển cả. Còn để làm món trộn, vú nàng sau khi luộc được tách ra khỏi vỏ, xắt mỏng từng miếng rồi trộn đều với chanh và ớt. Sau khi thành món, thịt vú nàng săn giòn mà không phải loài nhuyễn thể nào cũng có được và đều là những món nhậu rất "bắt"."
Và hình minh hoạ:
Nhà báo Trà My báo Nhân Dân cũng đưa chúng ta đến Côn Đảo để ăn "Ốc vú nàng, đặc sản biển Côn Đảo"
http://www.nhandan.com.vn/cmlink/nha...#h76Dztk2ADZU:
“Ai qua đất Thắm, Bãi Bàng
Hỏi thăm Ông Đụng, vú nàng lớn chưa?”
"Câu thơ ấy trở nên quen thuộc với người dân Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu) từ mấy chục năm qua để nói đến một loại đặc sản biển quý hiếm, đó là ốc vú nàng.Vú nàng là một loài nhuyễn thể hình chóp lệch, trên đỉnh có một cái núm nhỏ trông tựa như bầu vú của cô gái dậy thì, vỏ ngoài màu đen xám, mặt trong lấp lánh xà cừ.
Đây là một trong những đặc sản của hòn đảo phía đông nam này. Ốc vú nàng chỉ sinh sống ở trên các ghềnh đá tại một số nơi như biển Côn Đảo, vùng biển Cù Lao Chàm (Quảng Nam), khu vực Đại Lãnh dưới chân đèo Cổ Mã ở Khánh Hòa... Tuy nhiên theo các nhà nghiên cứu đa dạng sinh học, biển Côn Đảo đặc biệt thích hợp với sự phát triển của ốc vú nàng. Tại Côn Đảo, ốc vú nàng có quanh năm, nhưng chỉ xuất hiện nhiều vào những ngày trăng tròn.".
Hình minh họa thì như ở báo Thanh Niên và thêm:
Cái độc đáo hình ảnh hai loài ốc hoàn toàn khác nhau mà Trà My-báo Nhân Dân và Thanh Ly-báo Lao Động (đã nêu trên) mô tả ốc giống như nhau: "Vú nàng là một loài nhuyễn thể hình chóp lệch, trên đỉnh có một cái núm nhỏ trông tựa như bầu vú của cô gái dậy thì, vỏ ngoài màu đen xám, mặt trong lấp lánh xà cừ " (Trà My) và "Thật ra vú nàng là loài ốc hình chóp lệch, trên đỉnh có một cái núm nhỏ trông tựa như bầu vú của cô gái dậy thì, vỏ ngoài màu đen xám, mặt trong lấp lánh xà cừ" (Thanh Ly).
Nhưng viết như vậy còn đỡ, nhiều người copy lung tung, rồi thêm hình ảnh cả "vú nàng Hội An" và "vú nàng Côn Đảo" vào một chổ. Tại
http://vi.wikipedia.org/wiki/%E1%BB%...3%BA_n%C3%A0ng nói về Ốc vú nàng mà "tham khảo và liên kết ngoài":
http://www.nguoihoian.info/ve-cu-lao...an-oc-vu-nang/ (copy bài từ Lao Động của Thanh Ly) mới chết chứ.
Các loài thường gọi là "ốc vú nàng" là động vật thân mềm chỉ có một mảnh vỏ, thuộc họ PATELLIDAE, xem tại đây:
http://www.gastropods.com/Taxon_page...tml#PATELLIDAE[url]
Xem thêm: "Cứu ốc vú nàng và trai tiến vua"
http://baodatviet.vn/Home/KHCN/Cuu-o...63099.datviet: :
"Tiến sĩ Bùi Văn Lai, Viện sinh học nhiệt đới TP.HCM, cho biết thịt ốc vú nàng và trai tai tượng chứa đầy đủ các acid amin có giá trị sinh học cao chống được mỡ hóa gan, giàu nguyên tố vi lượng, hàm lượng DHA rất cao. Ngoài ra còn có thành phần axit béo không no chiếm tỷ lệ cao. Vì thế mà ốc vú nàng, trai tai tượng xưa kia chỉ dành riêng cho vua chúa.
Tiến tới nuôi nhân tạo
Tiến sĩ Lai đánh giá, hiện quần thể ốc vú nàng ở Côn Đảo đang duy trì ở mức cân bằng âm, nếu có sự tác động quá mức của nhân tố nào đó mà không có sự bảo vệ, quản lý khai thác hợp lý thì ốc vú nàng sẽ có nguy cơ tuyệt diệt.
Vì vậy, các nhà khoa học của Viện sinh học nhiệt đới thành phố đã đưa ra giải pháp bảo tồn tại vị. Đây là cách bảo tồn ốc ngay tại những nơi tập trung, có mật độ cao.
Ngoài ra là bảo tồn bán di dời, tức là đưa ốc về những khu vực có điều kiện sống tốt, an toàn hơn. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu đã hướng đến việc nuôi ốc vú nàng thương phẩm bằng cách tạo thức ăn nhân tạo cho chúng và cho sinh sản trong môi trường nhân tạo. ".Ảnh:
Ốc vú nàng bám trên bề mặt đá để kiếm ăn.
Vậy "vú nàng" là "vú nàng" nào?
Tôi có một tem với hình ảnh loài ốc "trên đỉnh có một cái núm nhỏ trông tựa như bầu vú của cô gái dậy thì":
hehehe.