Một bài báo đã lâu, nay lôi ra cho mọi người đọc. Mong Trithuc và anh huybh cung cấp thêm thông tin nhé!
--------------------
70 năm đi cùng tem
Cùng tem đi qua các bước thăng trầm của văn hóa - lịch sử nhân loại trong hai thế kỷ, với hơn 70 năm sưu tầm, cụ Phạm Văn Thiêm (Biên Hòa, Đồng Nai) đã có trong tay một bộ sưu tập vô giá với hơn 200.000 con tem của 185 nước.
Chơi tem làm đời “sáng” ra
Trong bộ sưu tập của cụ Thiêm hiện có con tem phổ thông Bỉ với tuổi thọ hơn một thế kỷ (1890). Riêng với tem của các nước khối ASEAN, cụ “đặc quyền đặc lợi” qua nhiều thời kỳ khác nhau với Lào, Campuchia, Thái Lan, Indonesia... Cụ Thiêm bảo chỉ có thú chơi tem mới làm đời cụ “sáng” ra. Cụ đã được sống và trải nghiệm; đã học được cùng lúc hai ngoại ngữ (Anh - Pháp) nhờ việc bôn ba đi xin tem, trao đổi tem, mua bán tem... với những thương nhân nước ngoài.
Cụ bắt đầu sưu tầm tem từ năm 1937 xuất phát bằng ý nghĩ: “Những hình ảnh bé xíu trên tem là cả thế giới thu nhỏ”. Thời trẻ, với vai trò một tu sĩ được phục vụ đức cha người nước ngoài ở giáo phận Thái Bình, cụ đã có nhiều cơ hội tiếp xúc với thư từ gửi về từ nước ngoài. Những con tem của các nước đã được cụ nâng niu, ky cóp.
Giai đoạn nhờ sưu tầm tem mà học được ngoại ngữ là lúc cụ vào Nam làm thợ sơn tại sân bay Biên Hòa. Cụ lân la làm quen với nhiều lính Mỹ, các nhân viên văn phòng người nước ngoài để được sở hữu những bì thư họ vứt đi. Ngày ấy, cụ thường la cà, sục sạo ở các thùng rác văn phòng cả ngày. Mọi người bảo không biết cụ làm gì ở đấy, có lúc bị ngăn cản vì được xem đấy là “hành tung bí mật”. Đến giai đoạn chuyển sang làm giám thị ở Trường trung học Nguyễn Bá Tòng (nay là Trường THPT Bùi Thị Xuân - TP.HCM) thì cụ đã “say tem chuyên nghiệp”.
Phần lớn tiền lương cụ dùng mua sách nghiên cứu tem. Từ sách, cụ đã hiểu thế nào là một con tem quí và biết phân loại, giữ gìn tem. Cụ đã bỏ ra hàng chục tháng lương để được sở hữu các bộ tem về tổng thống Kennedy (từ lúc thiếu thời đến khi cưới vợ, nhậm chức...), về hoàng tử Bảo Long, Nam Phương hoàng hậu...
Gặp những con tem “độc”, cụ phải ngược xuôi gom góp hàng chục ngàn con tem thường để đổi bằng được. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, cụ và gia đình lại về sống ở Biên Hòa. Giai đoạn này cụ tham gia công tác chính quyền tại địa phương. Biết cụ mê tem, kẻ ngược Bắc người xuôi Nam lại mang tặng cụ những con tem miền Bắc thời chiến tranh...
Quên ăn, quên ngủ
Có đến 70 năm qua rồi mà những trang tem của cụ vẫn còn nguyên vẹn. Cụ bảo người ta bảo vệ tem bằng những kỹ thuật chi chi đó không biết; riêng cụ vẫn chỉ có tấm lòng, bàn tay và ánh sáng mặt trời. Hằng tuần, cụ lại lấy bộ sưu tập ra, lần giở, dùng nhíp chỉnh sửa từng trang để cho tem “thở”... Sau đó là ngắm tem say sưa đến quên ăn quên ngủ.
Làm sao mà không quên ăn quên ngủ được khi cụ lại thấy từng giai đoạn của cuộc đời mình hiện dần ra qua tem! Này nhé, lúc mua bộ tem này thì bà nhà sinh đứa con cả, lúc đổi được con tem quí giá này gia đình cụ chuyển về sống tại Sài Gòn, nhìn lại con tem Lào độc nhất vô nhị phải đổi bằng mươi ngàn con tem phổ thông thì lại nhớ đến gương mặt ngạc nhiên đến đờ đẫn, nuối tiếc của ông nhà buôn người Hoa (lần ấy, không nghĩ cụ có nhiều tem đến thế nên ông nhà buôn người Hoa chỉ ra giá để thách thức cụ thôi mà cụ làm thật!).
Nhưng thích nhất vẫn là chuyện người sưu tầm tem được đi cùng văn hóa, lịch sử, xã hội qua nhiều giai đoạn khác nhau. Chỉ trông cách thay đổi trang phục của các cô, các bà trên tem thì biết. Ngày xưa thì áo tứ thân, nón quai thao; bây giờ áo dài, nón lá; thời bao cấp thì chỉ có áo bà ba mộc mạc...
Bắt đầu sưu tầm tem từ khi là cậu bé 15, đến nay cụ đã tròn 85 tuổi. Tuổi già bắt đầu nhớ nhớ quên quên nhưng cụ không quên tìm người để chuyển nhượng bộ sưu tập quí. Bước vào những ngày khép lại năm 2006, bộ sưu tập đã được chuyển giao cho những người trẻ yêu tem, biết quí trọng văn hóa và thời gian. Khi có ai hỏi giá chuyển nhượng bộ sưu tập, cụ chỉ buồn buồn bảo: “Chắc hôm nào bảo chúng nó mang bộ sưu tập đến cho tôi ngắm một chút, mấy hôm rồi mất ngủ”.